Geleneklerine son derece bağlı olan Akçat, Karamürsel’e 13 km uzaklıkta ve ortalama 300 metre rakımda kurulu bulunmaktadır. 14 Aralık 1998 tarihinde belediye statüsü alarak beldeye dönüşen köy yerleşim alanı, 2009 yılında ‘Büyükşehir Belediyesi Kanunu’ ile mahalleye dönüştürülmüştür.
Köklü bir yerleşim alanı
Karamürsel’in en eski yerleşim yerlerinden biri olan Akçat’ın, kurtuluş tarihi tam olarak bilinmemekle beraber 13. yüzyılda kurulduğu tahmin edilmektedir. Akçat, Osmanlı’nın ilk zamanlarında kurulan yerel halktan oluşan ismi değişmemiş köklü yerleşim alanlarındandır.
Evliya Çelebi Seyahatnamesi
Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde; “Akçat-i Ali Efendi bana Akçat’ı gezdirdi” diyerek tarif ettiği Akçat 1600’ler de tam teşekküllü bir yerleşim merkeziydi. Buda gösteriyor ki köy mezarlığın da metfun bulunan ve halk arasında Akçatarla diye bilinen mezar da muhtemelen Akçatlı Ali Efendi’ye aittir. Mezarlıkta, taşı okunabilen 400 senelik mezarlar bulunmaktadır.
Kültür mirası evler
Köyün yerleşim planı yoktur. Köy; Yeni Mahalle ve Merkez Mahalle olmak üzere iki büyük mahalleden oluşur. Şimdi Karamürsel’e bağlı mahalle olan Akçat, 150 hanedir. Çevre köyler Karapınar, Başkiraz (Senaiye), Avcı Köyü, Suludere, Tahtalı ve Kadriye’dir (Pilavtepe).
Manav yerleşimi
Akçat Manav yerleşimidir ve köyde Manav lehçesi konuşuluyor. Kadınlar dışarı çıkarken başlarını ve vücutlarını örten ‘saya’ denilen üst giysi giyiyor. Başlarına ‘mahrama’ denilen beyaz büyük başörtü takılıp günlük hayatta şalvar giyiliyor. Akçat’ın en meşhur yiyeceği höşmelim tatlısıdır.
Köy Yapıları
Akçat’ta yeni yapılan binalar betonarme olarak yapılıyor. Ancak eski tarz dediğimiz geleneksel ev tipleri toprak-kerpiç karışımı yığma binalar da bulunmaktadır. Bazı evlerin altı ahır, bazılarının işyeri, bazıları ise tek katlıdır. Bu evler eski olduğundan tarihsel değer taşımaktadır.
Tarım ve hayvancılık
Akçat’ın arazi yapısı engebeli ve düzdür. Kumlu, killi ve tınlı toprak yapısına sahiptir. Toprakları tarıma elverişlidir. Akçat’ın başlıca geçim kaynakları meyvecilik, hayvancılık ve çeşitli tarım ürünleridir. Meyvecilik Akçat ekonomisine yön veren büyük etkenlerdendir. Bölgede elma, şeftali, armut, kiraz, ceviz, kivi, vişne, çilek, zeytin, ayva, muşmula, üzüm gibi meyveler dışında domates, Fasulye-Barbunya, kıvırcık, biber, patlıcan, salatalık, soğan vb gibi sebze de yetiştirilmektedir. Meyve ve sebze dışında hububat bitkilerinden olan arpa, buğday ve yulaf, ayçiçeği, yonca, fiğ ve silajlık mısır gibi yem bitkileri yetiştirilmektedir.
Halkın geçim kaynağı; uzun yıllar ipek böceği yetiştiriciliği olmuştu. Bursa’ya çok yakın olması nedeniyle Bursa’nın ipek kozası ihtiyacına katkıda bulunmuşlardır. Köyde bir zamanlar keten ve yün ipliklerinden dokumacılık da vardı. Günümüzde köyde tavuk ve yumurta üretimi de önemli bir yer tutmaktadır.
Antik kaplıca
Akçat, suyu bol olan bir belde olup ‘Akçat Şifa Suyu’ ile tanınmaktadır. Akçat Şifa Suyu’nun kimyasal analizlerinde sertliğinin son derece düşük olması nedeniyle özellikle yaşlılar için kireçlenmeye karşı şifa niteliğindedir. Akçat Şifa Suyu’nun ayrıca birçok deri hastalığına iyi gelmektedir.
Roma döneminden kalma; Akçat Suyu’nun çıktığı yerde Roma hamamı ve kaplıcaları kalıntıları hala görülebilmektedir. Bu kaplıca Bizans döneminde de kullanıldığı bilinmektedir.
Günümüzde Akçat, kültürel değerleri ve bozulmamış doğası ile Türk kır yaşam biçimine örnek teşkil etmektedir.
Metin ve fotoğraflar: İsmail Şahinbaş
KARTEPE DERGİSİ 4. SAYI
